واقعیت این است که شرکت‌های خلاق نیز مانند دیگر بخش‌های اقتصادی کشور از چالش‌هایی مانند کرونا و تحریم آسیب دیدند. اما بسیاری از آنها از طریق ابزار نوآوری این تهدید را تبدیل به فرصت کردند.

ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق با معرفی شرکت‌های خلاق به صندوق‌های همکار با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری وام 400 میلیونی کرونا به آنها اختصاص داد.

گسترش خانه‌های خلاق در شهرهای مختلف

در سالی که اوج تحریم‌ها بود زیست‌بوم صنایع نرم و خلاق و شرکت‌های خلاق رشدی خیره کننده داشت. تعداد شرکت‌های خلاق به بیش از 1300 شرکت رسید. تعداد خانه‌های خلاق در کشور به عدد 10 رسید و به زودی این تعداد به 20 خانه خلاق افزایش خواهد یافت.

همچنین بسیاری از شرکت‌های خلاق از طریق ایجاد روش‌های نوین درآمدزآیی مانند شبکه سازی و فروش آنلاین توانستند، این چالش‌ها را به شکلی ماهرانه دور بزنند.

جالب‌تر آنکه در گزارش 2021 سازمان یونسکو نیز به این پیشرفت و شکست تحریم‌‎ها اذعان شده است. یونسکو در این گزارش از رشد شتابان زیست‌بوم نوآوری ایران سخن گفته است.

اتحادیه اروپایی‌ به دنبال توسعه صنایع خلاق 

اتحادیه اروپا در برنامه اروپای خلاق که با بودجه‌ای 1.46 میلیارد یورویی برای سال‌های 2014 تا 2020 تدوین کرده، در تلاش است تا صنایع فرهنگی و خلاق خود را توسعه بخشد. در این برنامه، همه صنایع خلاق به‌ویژه صنایع دیداری و شنیداری مورد حمایت قرارگرفته‌اند. برگزاری روز و هفته فرهنگی اروپا، تدوین جوایزی همچون جایزه اروپایی میراث فرهنگی، جایزه اروپایی معماری معاصر،‌ جایزه اروپایی ادبیات،‌ جایزه اروپایی خط‌شکنان و جایزه اروپایی رسانه ازجمله اقدامات ذیل این برنامه هستند.

چرا صنایع خلاق خاصیت ضد تحریم دارند؟!

صنایع نرم و خلاق بیشتر در 9 رشته مانند کسب و کارهای دیجیتال و فضای مجازی، بازی، اسباب بازی و سرگرمی، صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی، صنایع دیداری و شنیداری، طراحی، یادگیری، چاپ و نشر، گیاهان داروئی و طب سنتی، هنرهای تجسمی و نمایشی  و سایر صنایع خلاق و فرهنگی متمرکز شده است. در حال حاضر دشمنان ایران صنایع سنتی مانند نفت و گاز و پتروشیمی وخودروسازی را تحریم کرده‌اند.

اما تحریم صنایعی مانند گیاهان دارویی یا فناوریهای نرم و انیمیشن یا سینمایی، بسیار سخت و نزدیک به محال است.

در واقع در صورتی که کشور مانند کره جنوبی به سمت صادرات محصولات فرهنگی مانند محصولات سینمایی، انیمیشن و مستند برود، قطعاً علاوه بر ارزش افزوده بالا، تحریم‌ها نیز دور زده خواهند شد.

رشد تعاملات بین‌المللی

برای نمونه یک شرکت خلاق در حال حاضر در حال همکاری با شرکت‌های اروپایی و حتی آمریکایی برای آنها تصاویر متحرک مورد استفاده در انیمیشن‌ها را تهیه می‌کند.

همچنین در سال 1399  با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بیش از 70 شرکت دانش‌بنیان و خلاق به سایر کشورها اعزام شدند و این خود نمونه‌ای از رشد مبادلات تجاری و علمی بین‌المللی این شرکت‌ها است.

با حمایت معاونت همچنین گروه‌های از شرکت‌های خلاق برای دیدار با تجار و بازرگانان دیگر کشورها در حوزه‌های مانند گیاهان دارویی به کشورهای مانند پاکستان، ترکیه و فرانسه اعزام کرد.

طراحی در نبود رقبای خارجی

برخی مدیران عامل شرکت‌های خلاق معتقدند که تحریم بازار آنها را توسعه داد. مدیرعامل یک شرکت خلاق فعال در حوزه طراحی کشتی در بوشهر می‌گوید از زمان وقوع تحریم‌ها علیرغم برخی مشکلات سفارش کار آنها چند برابر شده است، زیرا شرکت‌های خارجی رقیب رفته‌اند.

کیوان ملک محمدی  مدیرعامل یک شرکت خلاق است که در حوزه بازی‌های ویدئوی فعال است. وی اذعان کرد، با رفتن برخی رقبای خارجی امکان تنفس بیشتری برای شرکت‌های خلاق ایجاد شده است.

در حال حاضر بیش از 10شرکت خلاق در حوزه نرم‌افزاری، طراحی، بسته‌بندی و دیگر حوزه‌ها محصولات خود را جایگزین رقبای خارجی کرده‌اند. هر چند تحریم‌ها مشکلاتی را هم به دنبال داشت. اما نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که رفتن رقبای خارجی به شرکت‌های خلاق فرصت داد تا مجال روی پای خود ایستادن را بیابند.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری

#33